Varto, güneyden Şerafettin Dağları, doğudan Hanşeref Dağları, kuzeyden ise Bingöl Dağları ile çevrili bir bölgede kurulmuştur. 1923 yılına kadar bölge Gımgım adıyla anılmaktaydı. Gımgım adıyla anılan bölge 1840 yılında Osmanlı İmparatorluğu tarafından ilk defa kaymakam ataması yapılarak ilçe statüsü kazanmıştır. 1923 yılında TBMM tarafından bölgeye Varto adı verilmiştir ve bölge ilçe statüsünü korumuştur. 1929 yılında da Varto Belediyesi kurulmuştur. 1946 yılında 5.7 şiddetinde meydana gelen depremde can kaybı 839 ve 1966 yılında 6.9 şiddetinde meydana gelen depremde ise 2394 can kaybının olduğu bu nedenle Varto büyük nüfus kaybına uğramıştır. Özellikle 1966 depremi sonucunda yurt dışına (Almanya Ülkesine) göç eden halk daha sonra Varto'nun ekonomik alanda ilerlemesini sağlamıştır. Muş iline bağlı olan Varto nüfus yoğunluğu bakımından ilin 4. büyük ilçesidir. Varto güneyden Muş il merkezi, doğudan Bulanık, kuzeyden Tekman ile Hınıs, batıdan ise Solhan ile Karlıova ilçeleri ile çevrilidir. 1418 km² yüzölçümü ile Muş il alanının yüzde 17,3'ünü kaplamakla birlikte, 1650m rakıma sahiptir ve Muş ilinin en yüksek bölümünü oluşturur. Çevresinde bulunan birçok il ve ilçeye göre kültürel ve sosyal anlamda gözle görülür ilerleme kaydetmiştir. %89,3 Ortaöğretimde okullaşma oranı ve %84 ortaöğretimde kız öğrencilerin okullaşma oranı ile ülke ortalamasının üstündedir. İklim: Varto ilçesinde sert kara iklimi hüküm sürer. Sıcaklık -29°C ile +37°C arasında seyreder. Senenin 120 gününde sıcaklık +30°C'nin üzerinde, 120 gün O°C'nin altında olur. Kışın fazla kar yağar. Senelik yağış miktarı 350 mm? ile 1000 mm? arasındadır. Kışlar çok soğuk ve uzun, yazlar kısa, sıcak ve kurak geçer. Bitki örtüsü:İlçenin bitki örtüsünün çoğunluğunu çayırlar teşkil etmektedir. İlkbahar mevsiminde yer yeryeşillikler oluşur ve yaz mevsimisonuna kadar devam eder. Ancaksürekli bitkiler yok denecek kadar azdır. Akarsular :Bingöl Dağları'nın Koşkar Tepesi civarından doğup, ilçe merkezinin batısında akan Koşkarsuyu Bingöl Dağlarından doğan Bingöl Çayı ilçenin doğusunda akan Sönmez Çayı veHamurpet Gölünden doğan HamurpetÇayı İlçenin önemli akarsularıdır. Busular İlçe merkezinin15 km güneybatısındabirleşerek Murat Nehrine dökülürler. Bingöl Dağlarından doğan Seferek Çayı Varto İlçesini geçerek Hınıs İlçesinin içlerine doğru akar ve Aras Nehrine dökülür. Nüfus Durumu: 2015 verilerine göre ilçenin toplam nüfusu 31.187'dır. Toplam nüfusun %50,6'sını (15768) erkekler , %49,4'ünü (15419) kadınlar oluşturmaktadır.
